Sąd - apelacja cywilna i karna

Oto strona, na której można znaleźć sporo informacji o apelacjach. O tym, co to takiego, jak powinny wyglądać, w jakich sprawach je wnosić, do którego sądu. Kto nie wie, jak apelację (po angielsku appeal, po niemiecku die Berufung, po rosyjsku апелляция) napisać, może zwrócić się o pomoc. Choćby dlatego tekst warto przeczytać do końca, bo o szczegółach nieco dalej.

Zacznijmy może od tego, że oto przed Państwem jedno z nielicznych w polskim internecie narzędzi do wyszukiwania sądów właściwych do rozpoznawania apelacji. W poniższym okienku wystarczy wpisać dokładną nazwę sądu, w którym toczyło się postępowanie - i wybrać "Szukaj". Należy tylko pamiętać o precyzji. Jeżeli chcemy dowiedzieć się, do którego sądu wnieść apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach, wpisać trzeba właśnie "Sąd Rejonowy w Gliwicach", a nie np. "Sąd Rejonowy Gliwice", "sąd w Gliwicach" itp. Proszę spróbować, naprawdę działa!

Sądów można też szukać inaczej, podając nazwę gminy. W tym celu najlepiej przejść na stronę zawierającą wyszukiwarkę sądów powszechnych - rejonowych, okręgowych i apelacyjnych. Darmowa, precyzyjna, coraz popularniejsza wśród użytkowników.

Apelację wnosi się do sądu, w którym zapadło zaskarżone orzeczenie (na ogół wyrok, ale w postępowaniu cywilnym w trybie nieprocesowym Kpc dopuszcza także apelację od postanowienia). Jeśli zatem wyrok wydał sąd rejonowy, kierowana do sądu okręgowego apelacja powinna zostać wniesiona do tegoż sądu rejonowego. Podobnie apelację od wyroku sądu okręgowego, której adresatem jest sąd apelacyjny, należy wnieść do sądu okręgowego.

Apelacja przysługuje tak samo od orzeczenia sądu pracy (rozpoznającego sprawy z prawa pracy), sądu ubezpieczeń społecznych (sprawy, których przedmiotem jest świadczenie z zakresu ubezpieczeń społecznych, renta i w ogóle spory z ZUS), sądu gospodarczego (sprawy między przedsiębiorcami i sprawy ze stosunku spółki, w tym o uchylenie uchwały oraz o stwierdzenie nieważności uchwały, sprawy rejestrowe, w tym dotyczące wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego) czy sądu rodzinnego (np. sprawa rozwodowa), jak i tych określanych powszechnie jako sąd cywilny (zwłaszcza sprawy regulowane przez Kodeks cywilny, ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawę o księgach wieczystych i hipotece i in.) czy sąd karny. W sprawach cywilnych służy m.in. od wyroku rozwodowego, od wyroku w sprawie o zapłatę, od wyroku w sprawie o alimenty (np. podwyższającego alimenty), od wyroku w sprawie gospodarczej czy od wyroku eksmisyjnego (Kpc), o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym itd. W sprawie karnej - od wyroku karnego skazującego, uniewinniającego czy łącznego (Kpk). Jej sporządzenie przewidziano także tam, gdzie w grę wchodzi wykroczenie, a nie przestępstwo. Apelacji nie wywodzi się za to od wyroku zaocznego ani od wyroku nakazowego. Od nich służy pozwanemu (postępowanie cywilne) albo oskarżonemu (postępowanie karne) sprzeciw.

Ile kosztuje apelacja

Czy apelacja kosztuje? Ile kosztuje złożenie apelacji w sądzie? Jaki jest koszt apelacji do sądu? Od wyroku sądu rejonowego? Od wyroku sądu okręgowego? Ile kosztuje złożenie apelacji w sądzie? Ile kosztuje sprawa apelacyjna? Ile kosztuje wniesienie apelacji? Ile kosztuje odwołanie od wyroku? Itd., itd. Wszystko to pytania z życia wzięte, wszystkie kręcą się wokół pieniędzy. Odpowiedzmy na nie pokrótce.

Czy apelacja kosztuje? Jeśli chodzi o opłaty urzędowe, w postępowaniu karnym nie kosztuje, w cywilnym na ogół tak, choć od tej ostatniej reguły są wyjątki. Ile kosztuje wniesienie apelacji? To określa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (o samych stawkach mowa na stronie poświęconej opłatom sądowym). Tam gdzie chodzi o pieniądze (a ściślej, gdy skarżymy orzeczenie w sprawie o świadczenie na pieniądze przeliczone) opłatę określa się według poniższej tabelki. Czyli progresja, coś co znamy na przykład z prawa podatkowego.

Wartość przedmiotu zaskarżenia: Wysokość opłaty sądowej od apelacji:
do 500 złotych 30 złotych
ponad 500 złotych do 1500 złotych 100 złotych
ponad 1500 złotych do 4000 złotych 200 złotych
ponad 4000 złotych do 7500 złotych 400 złotych
ponad 7500 złotych do 10 000 złotych 500 złotych
ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych 100 złotych
ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych 200 złotych
ponad 20 000 złotych 5% wartości przedmiotu zaskarżenia, nie więcej jednak niż 200 000 złotych

Ile kosztuje złożenie apelacji w sądzie? To ile kosztuje apelacja zależy przede wszystkim od tego, jakiej sprawy dotyczy. Apelacje karne opłacie nie podlegają. Natomiast z wniesieniem apelacji w postępowaniu cywilnym na ogół wiąże opłata, niekiedy wcale niemała. Wówczas zasada jest taka, że przepisy ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przewidujące pobranie opłaty od pozwu lub wniosku wszczynającego postępowanie w sprawie stosuje się również do opłaty od apelacji. Czyli w największym skrócie opłata od apelacji jest taka sama jak od pozwu.

Ile kosztuje apelacja od wyroku sądu rejonowego? Ile kosztuje apelacja od wyroku sądu okręgowego? Ile kosztuje apelacja do sądu apelacyjnego? Bodaj najkrótsza odpowiedź brzmi: tyle samo. Tyle samo w tym sensie, że przepisy nie różnicują wysokości opłaty w zależności od szczebla sądownictwa (sąd rejonowy, okręgowy czy apelacyjny). Istotny jest rodzaj sprawy, często przeliczalny na kwotę pieniężną, która potem służy jako podstawa obliczeń. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 18 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Ile kosztuje sprawa apelacyjna? To z kolei zależy generalnie od jej wyniku i sformułowanych w jej toku wniosków. Opłaty sądowe to jedno, pamiętajmy jednak, że w postępowaniu cywilnym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie tzw. koszty procesu, to jest koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Ile kosztuje odwołanie od wyroku? Jeśli trzymać się terminologii ustawowej, coś takiego jak "odwołanie od wyroku" nie istnieje. Odwołać można się od decyzji administracyjnej, od wypowiedzenia umowy o pracę i in. (więcej na temat znaczenia pojęcia "odwołanie" w polskim prawie).

Jednak opłaty urzędowe to jedno, a wynagrodzenie autora apelacji - zupełnie co innego. Ile kosztuje napisanie apelacji? Jaki jest koszt napisania apelacji? O to też Państwo pytacie. Generalnie honoraria prawników z tego tytułu są przedmiotem gry rynkowej. Acz nie do końca, należy bowiem pamiętać, iż minimalne stawki narzuca tu rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Warto je przestudiować, pozwala wyrobić sobie rozeznanie co do skali wydatków. Ale jest i dobra wiadomość: W szczególnie uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza gdy przemawia za tym sytuacja materialna lub rodzinna klienta albo rodzaj sprawy, adwokat może ustalić opłatę niższą niż stawka minimalna albo zrezygnować z opłaty w całości.

Wreszcie czy możliwa jest apelacja za darmo? Jak najbardziej. Nawet bowiem tam, gdzie co do zasady przepisy przewidują odpłatność, wolno ubiegać się o zwolnienie z kosztów sądowych. Bywają zwolnienia całkowite i częściowe, sąd może przyznać m. in. pomoc prawnika. W postępowaniu cywilnym o przyznanie zwolnienia należy zwrócić się do sądu. Proszę nie zapomnieć o wypełnieniu formularza!

Zarzuty materialne i procesowe

Podstawą apelacji są zarzuty odnoszące się do błędów popełnionych przez sąd pierwszej instancji. Apelacje dotyczą więc nierzadko naruszenia prawa materialnego przez jego błędną wykładnię albo niewłaściwe zastosowanie. Opiera się je także na zarzucie obrazy prawa procesowego, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia. Apelujący twierdzi np., że sąd nie przeprowadził ważnego dowodu, choć wniosek o to padł podczas rozprawy - albo że sądowa interpretacja przepisów o zaliczaniu darowizn na schedę spadkową jest nieprawidłowa (sprawy cywilne). W apelacjach pojawia się też wielokrotnie zarzut błędu w ustaleniach faktycznych. Niekiedy podnosi się także nieważność postępowania czy nierozpoznanie istoty sprawy. Generalnie podstawą uchylenia czy zmiany wyroku nie jest natomiast fakt, iż w drugiej instancji strona zgłosiła nowe dowody - zwłaszcza, jeśli mogła powołać się na nie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, a tego rozmyślnie nie uczyniła.

Co do części

Apelacja nie musi dotyczyć całego wyroku, równie dobrze można zaskarżyć, nie tracąc nadziei na wygraną - tylko jego część. Przykładowo, ograniczyć się tylko do rozstrzygnięcia co do odsetek. Także Kodeks postępowania karnego daje podstawę do wyróżnienia apelacji co do winy albo tylko co do kary (sprawy karne). Terminy do wniesienia apelacji nie są zbyt długie: w postępowaniu cywilnym - dwa tygodnie, w postępowaniu karnym - 14 dni. O tym, ile kosztuje apelacja i jak długo trwa procedura apelacyjna, ile wynosi czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy, decydują konkretne okoliczności.

Jak zacząć

Na ogół pierwszym krokiem do apelacji jest wystąpienie o doręczenie wyroku (orzeczenia) wraz z uzasadnieniem. Pismo takie prawnicy określają zwyczajowo, acz nie zawsze ściśle, jako zapowiedź apelacji. Dopuszczalne są jednak apelacje składane bez zażądania uzasadnienia. Dla porządku dodajmy, że apelacja to nie to samo co kasacja, skarga kasacyjna czy zażalenie. Należy też unikać utożsamiania z nią odwołania. Choć apelacja jest tzw. środkiem odwoławczym, to słowo "odwołanie" ma w polskim prawie inne znaczenie.

Pełnomocnik - potrzebny czy nie?

W zdecydowanej większości spraw cywilnych i karnych postępowanie apelacyjne stanowi ostatnią szansę dla każdego, kto przegrał w pierwszej instancji. Dlatego jeśli trafiliście Państwo na tę stronę z zamiarem wyłuskania przydatnych informacji po to tylko, aby potem napisać apelację samodzielnie, odradzam. Taktyka ta najpewniej nie opłaci się przede wszystkim Wam. Sporządzając apelację bez fachowego przygotowania może i stworzycie pismo ją przypominające, ale raczej nie takie, które - jeśli chodzi o perspektywy powodzenia - rzeczywiście apelacją będzie. Skończy się na steranych nerwach, straconych pieniądzach i głębokim przekonaniu, że w polskich sądach nie ma sprawiedliwości. Wiem, bo widziałem to nie raz. Tymczasem kiedy sprawa przenosi się do drugiej instancji, dobra apelacja od wyroku cywilnego czy karnego to pismo procesowe, bez którego trudno spodziewać się sukcesu. Najczęściej nie wystarczy stwierdzić w niej, iż rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji (czy to sądu rejonowego, czy to sądu okręgowego) jest złe - trzeba jeszcze wskazać, dlaczego. Tej samej regule podlega zresztą odpowiedź na apelację - tyle że tam kwestionuje się nie orzeczenie sądu, lecz argumentację przeciwnika. I jedno, i drugie wymaga wiedzy prawniczej.

W postępowaniu cywilnym sporządzane przez pełnomocnika apelacja i odpowiedź na nią doręczane są inaczej! Więcej na ten temat w komentarzu do art. 132 Kpc.

Co do zasady ustawa nie nakazuje, aby przed sądem odwoławczym (np. w sprawie o zapłatę, o dział spadku, o alimenty czy o podwyższenie alimentów, o zachowek, o zadośćuczynienie, zasiedzenie, zniesienie współwłasności, rozwód i in.) stronę reprezentował pełnomocnik. I nie chodzi tu bynajmniej o apelacje, których inicjatorem jest prokuratura, podpisane przez prokuratora, bo to rzecz oczywista, że tam żaden pełnomocnik niepotrzebny. Otóż osobie, której sprawa dotyczy bezpośrednio, też wolno działać bez pomocy prawnika - z pewnymi wyjątkami (przykładowo, w postępowaniu karnym Kpk ustanawia niekiedy przymus adwokacki). Niemniej samodzielność nie jest w postępowaniu apelacyjnym wskazana (ostrożności wymaga zwłaszcza korzystanie z rozwiązań typu wzór apelacji wyszukany w Internecie). Nazbyt często okazuje się, że to, co najważniejsze dla strony, nie jest kluczowym dla ostatecznego rozstrzygnięcia. Dlatego przygotowanie apelacji powierza się adwokatom czy - w sprawach cywilnych - radcom prawnym. Nie daje to oczywiście gwarancji sukcesu, bo adwokatom czy radcom prawnym też zdarza się przegrywać. Ich obowiązkiem jest jednak uczynić wszystko, aby stało się inaczej - albo przynajmniej uprzedzić stronę, że szanse na zwycięstwo są znikome. Jeśli zatem nie wiecie Państwo, jak napisać apelację (odpowiedź na apelację), zachęcam do kontaktu.

adwokat Paweł Wrześniewski