Komentarz do art. 118 Kc (termin przedawnienia roszczeń)
Art. 118. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Kiedy przedawnia się dług? Opowiedzi na to pytanie udziela wlaśnie komentowany przepis Kodeksu cywilnego. A ściślej rzecz biorąc nie tyle kiedy przedawnia się dług, co roszczenie. Terminy przedawnienia zostały istotnie skrócone względem obowiązujących przez wiele, wiele lat. Doszło do tego wskutek nowelizacji z lipca 2018 r. Wcześniej art. 118 brzmiał tak: Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Co ważne, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie nowelizacji i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się nowe terminy przedawnienia; jeśli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie nowelizacji (przy czym jeżeli przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie nowelizacji, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu).
Termin oznaczony - tak jak tu - w latach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było (29 lutego) - w ostatnim dniu tego miesiąca.
Zarzut przedawnienia często podnoszony jest w postępowaniach sądowych. Zastosowanie przez sąd przepisów o przedawnieniu można eksploatować w apelacji, a potem niekiedy i w skardze kasacyjnej tudzież skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Co do drugiego zdania komentowanego przepisu, policzenie terminu przedawnienia wymaga niejakiej wprawy, przynajmniej względem tego, co było kiedyś. W projekcie wspomnianej nowelizacji Kodeksu cywilnego wyjaśniono to tak: W projektowanym przepisie art. 118 k.c. przewidziano także odmienny, niż dotychczas, sposób liczenia upływu terminu przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia kończy się z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego. Przy proponowanym liczeniu terminy przedawnienia zostaną w istocie nieco wydłużone (o czas do końca roku kalendarzowego). W związku z tym, w końcowej części projektowanego przepisu zamieszczono zastrzeżenie, że reguła ta nie będzie dotyczyć terminów przedawnienia krótszych niż dwa lata. Przyjęcie końca terminu przedawnienia na koniec roku kalendarzowego wydłużałoby bowiem w tych przypadkach ponad potrzebę krótkie terminy przedawnienia wynikające z przepisów szczególnych.
Jak przedawnić dług? W zasadzie nijak, po prostu musi upłynąć czas przewidziany w art. 118 Kc. Jeśli jesteśmy w stanie przekonać wierzyciela do niepodejmowania działań przerywających bieg przedawnienia, to jeszcze lepiej. Chodzi przede wszystkim o to, aby nie wnosił sprawy do sądu. A jeśli już wniesie, szukać braków formalnych. Te bowiem skutkują często odrzuceniem pozwu, a pozew odrzucony nie wywołuje skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia.
"Przepis szczególny stanowi inaczej" całkiem często. Ustawa zna terminy przedawnienia sześciomiesięczne, roczne, dwuletnie itd. Przykładowo: Roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia się z upływem sześciu miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany (art. 722 Kodeksu cywilnego). Roszczenia z tytułu umowy składu przedawniają się z upływem roku, roczny termin przedawnienia pojawia się też przy roszczeniu o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad w przypadku rękojmi za wady rzeczy sprzedanej (por. komentarz do art. 568 Kc o terminie rękojmi). Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
Komentarz dodano 5 listopada 2020 r.