Urząd a znak towarowy - rejestracja, ochrona, koszty

Znak towarowy nie jest drogi. Ile dokładnie kosztuje jego ochrona? To zależy, ale czasem wystarczy niecałe 500 zł. Dlaczego akurat tyle? O tym więcej na stronie poświęconej opłatom. Jeśli szukacie Państwo podpowiedzi, jak zastrzec znak towarowy (określany też czasem jako znak handlowy, znak firmowy, znak firmy czy znak markowy), jak znaleźć rejestr znaków czy poznać regulującą te zagadnienia ustawę, to jesteście w dobrym miejscu. Staram się wyjaśnić tu podstawowe zagadnienia (np. kiedy rejestracja znaku towarowego może okazać się chybioną inwestycją), zatem proszę czytać do samego końca i śmiało korzystać z linków prowadzących do kolejnych stron - jedną z bardziej popularnych jest ta, gdzie odpowiadam na najczęstsze pytania (o czym nieco dalej). Zresztą do zadawania pytań zachęcam - jako adwokat i rzecznik patentowy dokonuję zgłoszeń, których celem jest rejestracja znaków w Urzędzie Patentowym. Kończąc takie postępowania, Urząd udziela tzw. praw ochronnych na znaki towarowe, dających zgłaszającym wyłączność na zarobkowe używanie oznaczeń w odniesieniu do wybranych grup towarów lub usług (chodzi co do zasady o używanie w handlu, w obrocie - choć używanie w internecie, w tym w domenie internetowej, jest zagadnieniem nieco bardziej złożonym). Pomagam również dochodzić w sądzie roszczeń powstałych przez naruszenie znaku towarowego (a ściślej: naruszenie prawa do znaku towarowego), a także bronić się przed takimi roszczeniami. Jestem też uprawniony do reprezentowania strony decydującej się na postępowanie sporne przed Urzędem Patentowym albo zostaje do postępowania spornego "wciągnięta" - nie wyłączając takiego, którego przedmiotem jest unieważnienie albo stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego do znaku towarowego.

Obecnie podstawą prawną systemu ochrony znaków towarowych jest ustawa - Prawo własności przemysłowej. Jej tekst można otworzyć klikając tutaj. To tekst jednolity sprzed kilku lat. Najlepiej przejść od razu do art. 120 Pwp i następnych, bo to one mają tu podstawowe znaczenie. Prośba o chwilę cierpliwości - plik z ustawą jest nieco większy niż przeciętny :) Oczywiście na tym poprzestać nie sposób, bo ustawa to nie jedyne źródło prawa w interesującym nas akurat zakresie. Oprócz niej istotne są również wiążące Polskę umowy międzynarodowe. Zainteresowanych pogłębieniem tematu odsyłam do internetu. Można zacząć od wpisania w wyszukiwarkę haseł "system madrycki" tudzież "WIPO".

Więcej na stronie poświęconej temu, jak zastrzec znak towarowy.

Po co i jak rejestrować

Mający swe prawo ochronne znak towarowy (marka) znakomicie wzmacnia pozycję przedsiębiorcy w ewentualnych sporach o wykorzystanie owej marki przez konkurentów. To właśnie rejestracja daje prawo do używania w pismach handlowych czy na stronie internetowej tzw. "erki", czyli literki "R" wpisanej w okręg (niekiedy używa się też liter "tm"). O tym, jakie konkretnie roszczenia przysługują uprawnionemu do znaku, mowa w komentarzu do art. 296 Prawa własności przemysłowej.

Zarejestrowany znak towarowy - jako element budowania marki - z oczywistych powodów przydatny jest przede wszystkim przedsiębiorcom. To oni są szczególnie zainteresowani tym, co w praktyce znane jest jako zastrzeżenie nazwy. Często występują o ochronę tego, co określa się jako firma czy nazwa firmy, z którą ostatnio coraz częściej tożsama jest odpowiednia domena internetowa (warto przy tym pamiętać, że znak towarowy to nie to samo co wzór przemysłowy). Nie ma jednak przeszkód, aby o przyznanie prawa ochronnego nie miała ubiegać się osoba fizyczna czy prawna nie prowadząca działalności gospodarczej. Procedura, okres ochrony i koszt jej uzyskania (opłaty) nie różnią się niczym. Możliwa jest też sprzedaż znaku - a ściślej, sprzedać da się prawo ochronne na znak towarowy.

Ostrożnie - oszustwo

Ale uwaga: rejestr rejestrowi nierówny. Ostatnimi czasy różnej maści spryciarze odkryli dla siebie kolejną niszę. Rozsyłają mianowicie rozmaite "faktury", "wezwania do zapłaty", "zawiadomienia o wpisie" itp. bzdury związane z rejestracją w jakimś nie mającym najmniejszego znaczenia rejestrze, licząc na ludzką naiwność. Więcej nawet, niektórzy są do tego stopnia bezczelni, że podrabiają decyzje Urzędu Patentowego! Ponieważ często to zwykłe oszustwo, polecam komentarz do art. 286 Kodeksu karnego, tam znajduje się więcej informacji o tym przestępstwie.

Skąd ci ludzie mają dane zgłaszających? Choćby z oficjalnych publikacji Urzędu Patentowego, obwieszczenia o udzielaniu przezeń kolejnych praw ochronnych są przecież z definicji jawne i nie mogą stanowić żadnej tajemnicy. Co ciekawe, ten specyficzny model biznesowy musi chyba działać. Osoby, którym pomogłem kiedyś zarejestrować logo czy inny znak towarowy, wracały już do mnie nie raz z pytaniem dlaczego mają znów płacić, skoro już to kiedyś zrobiły. Dlatego jeśli trzymacie Państwo właśnie w dłoniach tego typu pismo i nie wiecie, co począć, wstrzymajcie się z zapłatą, zeskanujcie je i prześlijcie mi mailem. Pomyślimy, co dalej.

Co to takiego

Znaki towarowe to szerokie pojęcie obejmujące niezwykle bogatą i różnorodną grupę oznaczeń. Znakami towarowymi są - przynajmniej potencjalnie - wszelkie oznaczenia przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić. Taka w każdym razie jest ustawowa definicja. Przykłady znaków towarowych stanowią wyrazy, rysunki (jak choćby logo), ornamenty, kompozycje kolorystyczne, formy przestrzenne (w tym formy towarów lub opakowań), a także melodie lub inne sygnały dźwiękowe. Jest tylko jeden warunek: każdy z nich musi nadawać się do odróżniania w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów tego samego rodzaju innych przedsiębiorstw. Ci, których rejestracja oznaczeń powinna interesować najbardziej, to oczywiście osoby prowadzące działalność gospodarczą. Znaki towarowe można umieszczać na opakowaniach produktów (napoje, żywność i in.) i na samych produktach (ubrania, buty, artykuły biurowe, druki akcydensowe, akcesoria do telefonów komórkowych i laptopów czy w ogóle sprzęt elektroniczny, części zamienne, pamiątki i in.).

Można wreszcie podać przykłady oznaczeń zastrzeżonych na rzecz wskazanych z nazwy podmiotów. O takich choćby na stronie poświęconej znakowi towarowemu ROSSMANN.

Znak towarowy (po angielsku trademark, po niemiecku die Marke albo das Markenzeichen, po rosyjsku товарный знак albo торговая марка) to pojęcie różnorodne. Wśród nich wyróżnia się m.in. takie ich rodzaje jak znaki powszechnie znane, renomowane, indywidualne i wspólne, międzynarodowe, wspólnotowe, usługowe. Niekiedy mowa jest o znakach towarowych używanych w Polsce albo w Unii Europejskiej, a czasem także o znakach używanych w internecie. W zależności od miejsca "przyłożenia" znaku da się podzielić je na znaki umieszczane na produktach (np. ubraniach) lub na opakowaniach produktów. Klasyfikuje się je na znaki słowne, graficzne, słowno-graficzne, zapachowe, dźwiękowe. Wreszcie istnieją też znaki towarowe zastrzeżone (zarejestrowane) i niezastrzeżone. Do odnajdywania tych pierwszych służy specjalny rejestr (baza danych) i "sprzężona" z nim wyszukiwarka. Zawodowym korzystaniem z nich zajmują się rzecznicy patentowi i to im najlepiej powierzać prowadzenie poszukiwań. Dla tych, którzy preferują samodzielność, przygotowałem jednak krótką instrukcję. Jeśli zaś interesuje Państwa nie tyle rejestracja, co krzyżówka, do haseł szukających zastępników dla słów "znak towarowy" pasuje m.in. taki synonim jak marka, oznaczenie, logo, ewentualnie symbol.

Z problematyką znaków towarowych nieodmiennie wiąże się kwestia ich podrabiania i sprzedaży tzw. podróbek. O tym, co grozi za takie postępowanie, mowa w komentarzu do art. 305 Prawa własności przemysłowej.

Ochrona znaków towarowych

Pojęciem "ochrona znaków towarowych" określa się wszelkie działania uniemożliwiające posługiwanie się marką bez zgody właściciela. Ochrona ta może mieć dwojaki charakter. Po pierwsze, w grę wchodzą działania profilaktyczne. Zainteresowani mają tu do wyboru kilka dróg. Wolno im zwrócić się do polskiego Urzędu Patentowego, ale i ubiegać się o rejestrację międzynarodową albo regionalną. Wymaga to sporządzenia stosownej dokumentacji i poniesienia pewnych kosztów, jednak przy poważniejszych przedsięwzięciach wysiłek wart jest swojej ceny (o tym, ile kosztuje rejestracja znaku towarowego, pisałem już gdzie indziej). Po drugie, ochrona znaków towarowych to czynności związane z naruszeniem praw osoby, do której oznaczenia należą. Tego typu działania prewencyjne dzielą się na urzędowe (np. unieważnienie prawa czy stwierdzenie jego wygaśnięcia), jak i postępowanie przed sądem. O tym, czego rejestracja znaku nie daje, mowa w komentarzu do art. 156 Prawa własności przemysłowej.

Licencja

Usługi rzecznika patentowego obejmują również pomoc w przygotowaniu dokumentów takich jak umowa licencyjna. Licencja na znak towarowy pozwala licencjobiorcy używać oznaczenia na tych samych mniej więcej zasadach, co licencjodawca. Choć z pewnymi wyjątkami, bo licencje bywają różne - pełne i ograniczone, wyłączne i niewyłączne.

Wspólny znak towarowy

Świadcząc usługi rzecznika patentowego mogę również opracować regulamin znaku towarowego Jest to dokument niezbędny, gdy zgłasza się do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej wspólny znak towarowy. To właśnie regulamin znaku towarowego określa, jakie są reguły korzystania z objętego nim oznaczenia.

Znak towarowy Unii Europejskiej

Unijny znak towarowy (do niedawna zwany wspólnotowym albo znakiem towarowym Wspólnoty) jest wartym rozważenia sposobem ochrony Państwa marki na całym terytorium Unii Europejskiej. Ma oczywiście swoje dobre i złe strony. Dobra nie wymaga jak się wydaje komentarza - za pomocą jednego zgłoszenia i dzięki jednej tylko opłacie zyskujecie potężny instrument w zmaganiach z konkurentami, którzy chcieliby wykorzystać Waszą symbolikę na własnych produktach. I to od razu w kilkudziesięciu krajach! A zła strona? Otóż zwiększa się ryzyko kolizji z wcześniejszymi oznaczeniami zgłoszonymi do ochrony. Unijny znak towarowy nie może być podobny do konkurencyjnych oznaczeń zarówno na terytorium Polski, jak i poza jej granicami. Dlatego decyzję o rozpoczęciu procedury rejestracyjnej warto poprzedzić porachowaniem kosztów, ale i zbadaniem przeszkód w postaci potencjalnych kolizji.

Jako rzecznik patentowy wpisany na listę profesjonalnych pełnomocników Urzędu Własności Intelektualnej UE (dawny Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego) w Alicante w Hiszpanii reprezentuję interesy mych mocodawców na rynku unijnym. To tam rejestrowane są te swoiste znaki europejskie.

Zgłoszenie

Potrzebne szybkie zgłoszenie znaku towarowego do rejestracji? Od lat zajmuję się takimi sprawami i chętnie pomogę. Będą mi nieodzowne:

• * lista produktów (towarów, usług), jakie chcielibyście Państwo objąć rejestracją,
• * sam znak, który zamierzacie chronić (wyraz, hasło, logo itp.),
• * odpowiedź na pytanie, gdzie poszukujecie ochrony (w Polsce/w Unii Europejskiej/w wybranych krajach).

Wszystkie te informacje proszę przesłać mi mailem, dołączając do niego - o ile przedmiotem zgłoszenia ma być logo - plik graficzny (najlepiej w formacie jpg). Na ogół tak właśnie zaczynam współpracę i znakomicie to działa, odpowiem jak najrychlej. To samo dotyczy zresztą sytuacji, gdy rejestracja już nastąpiła i celem jest przeciwdziałanie naruszaniu prawa do znaku przez kogo innego (wówczas proszę możliwie szczegółowo opisać sytuację, podając nazwy, daty, linki i własne oczekiwania, a także dołączyć do maila skany zgromadzonych dokumentów).