Komentarz do art. 285a Ppsa (dopuszczalność skargi o stwierdzenie niezgodności)
Art. 285a. § 1. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
§ 2. Skarga, o której mowa w § 1, przysługuje również w wyjątkowych przypadkach od prawomocnego orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli strony nie skorzystały z przysługujących im środków prawnych, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.
§ 3. Od orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga nie przysługuje, z wyjątkiem gdy niezgodność z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa Unii Europejskiej. Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego traktuje się jak orzeczenia wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi.
§ 4. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlega opłacie stałej.
Instytucja skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia pojawiło się w postępowaniu sądowoadministracyjnym w kwietniu 2010 r., a więc później, niż podobne rozwiązanie w postępowaniu cywilnym.
"Inne przysługujące stronie środki prawne" to skarga kasacyjna i zażalenie. Ta pierwsza służy od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub - z pewnymi wyjątkami - postanowienia kończącego postępowanie w sprawie. Z kolei zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego przysługuje m. in. na postanowienia, których przedmiotem jest przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu, niektóre przypadki odrzucenia skargi, umorzenie postępowania, wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji czy postanowienia, odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku, sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa, odrzucenie wniosku o uzupełnienie wyroku albo odmowa jego uwzględnienia, oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego, odrzucenie skargi kasacyjnej, odrzucenie zażalenia, zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej tudzież ukaranie grzywną.
Obligatoryjne elementy skargi określa art. 258e Ppsa.
Z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że przez normy prawa Unii Europejskiej, o których mowa w art. 285a § 3 p.p.s.a., należy rozumieć normy prawa wynikające ze źródeł prawa Unii Europejskiej, zwłaszcza z przepisów prawnych wydawanych na podstawie obowiązujących traktatów, tj. Traktatu o Unii Europejskiej, Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Aby do takiego naruszenia doszło, Naczelny Sąd Administracyjny musi mieć obowiązek zastosowania prawa Unii Europejskiej. Naruszenie to może być skutkiem niezastosowania bezpośrednio skutecznego przepisu prawa unijnego, który w sprawie powinien znaleźć zastosowanie, lub zastosowania przepisu prawa krajowego sprzecznego z prawem unijnym albo zastosowania prawa krajowego w sposób, który jest nie do pogodzenia z oczekiwaniami prawa unijnego.
W postępowaniu cywilnym też można wnieść skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Nieco inne są oczywiście przesłanki (proszę zwrócić uwagę zwłaszcza na to, że w sprawie cywilnej skarga służy od wyroku, podczas gdy tu szerzej, od orzeczenia), ale podobieństwa procedury cywilnej i sądowoadministracyjnej są tu uderzające. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 4241 Kpc.
Wysokość opłat stałych (wpisów) określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. [komentarz dodano 14 września 2017 r.]