Art. 48 - Prawo budowlane (samowola budowlana i jej legalizacja)
Art. 48. 1. Organ nadzoru budowlanego nakazuje, z zastrzeżeniem ust. 2, w drodze decyzji, rozbiórkę obiektu budowlanego lub jego części, będącego w budowie albo wybudowanego:
1) bez wymaganego pozwolenia na budowę albo
2) bez wymaganego zgłoszenia dotyczącego budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a, 2b i 19a, albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia.
2. Jeżeli budowa, o której mowa w ust. 1, jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innymi aktami prawa miejscowego oraz nie narusza przepisów, w tym techniczno-budowlanych, w zakresie uniemożliwiającym doprowadzenie obiektu budowlanego lub jego części do stanu zgodnego z prawem, organ nadzoru budowlanego wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych. Na postanowienie przysługuje zażalenie.
3. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 2, ustala się wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń budowy oraz nakłada obowiązek przedstawienia, w wyznaczonym terminie:
1) zaświadczenia wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego;
2) dokumentów, o których mowa w art. 33 ust. 2 pkt 1, 2 i 4 oraz ust. 3; do projektu architektoniczno-budowlanego nie stosuje się przepisu art. 20 ust. 3 pkt 2.
4. W przypadku niespełnienia w wyznaczonym terminie obowiązków, o których mowa w ust. 3, stosuje się przepis ust. 1.
5. Przedłożenie w wyznaczonym terminie dokumentów, o których mowa w ust. 3, traktuje się jak wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego i pozwolenie na wznowienie robót budowlanych, jeżeli budowa nie została zakończona.
Organem, o którym mowa w art. 48 Prawa budowlanego, jest powiatowy inspektor nadzoru budowlanego.
Decyzję o rozbiórce obiektu budowlanego lub jego części wolno kwestionować w drodze odwołania do organu wyższego stopnia, czyli wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Po wyczerpaniu administracyjnego toku instancji można jeszcze wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, zaś od jego wyroku służy jeszcze skarga kasacyjna, względnie skarga o stwierdzenie niezgodności tego orzeczenia z prawem (art. 285a ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Również zażalenie na postanowienie o wstrzymaniu robót budowlanych wnosi się do wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. To organ właściwy w rozumieniu obowiązujących przepisów.
Kto w przypadku określonym w art. 48 wykonuje roboty budowlane, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jest to więc przestępstwo. Właściwą regulację stanowi tu część ogólna Kodeksu karnego.
Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby ubiegającej się o nie. W przypadku określonym w art. 48 ust. 3 pkt 1 wójt, burmistrz albo prezydent miasta ma obowiązek wydania tego dokumentu. Powinien uczynić to bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni. Zaświadczenie wydaje się w formie dokumentu elektronicznego, opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, jeżeli zażąda tego ubiegający się.
"Dokumenty, o których mowa w art. 33" to w zasadzie przede wszystkim cztery egzemplarze projektu budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami wymaganymi przepisami szczególnymi oraz oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane.
Por. też uwagi o wpływie samowoli budowlanej na roszczenia podwykonawcy względem inwestora. [komentarz dodano 27 kwietnia 2020 r.]