Art. 276 Kpk (zawieszenie w czynnościach) - komentarz
Art. 276. Tytułem środka zapobiegawczego można zawiesić oskarżonego w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu albo nakazać powstrzymanie się od określonej działalności lub od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów, lub zakazać ubiegania się o zamówienia publiczne na czas trwania postępowania.
Zawieszenie w czynnościach (tak skrótowo nazwijmy to, o czym mowa w art. 276 Kpk) można stosować - jak wszystkie zresztą środki zapobiegawcze - w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Jest ono dopuszczalne tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.
Kodeks postępowania karnego nie ogranicza listy przestępstw, przy których zawieszenie w czynnościach wolno zastosować. Co do poszczególnych przestępstw zob. zwłaszcza komentarz do Kodeksu karnego.
Środki przewidziane w komentowanym tu art. 276 Kpk stosuje sąd, a w postępowaniu przygotowawczym także prokurator (pomocne w ustalaniu ich właściwości mogą być wyszukiwarka sądów i wyszukiwarka prokuratur). W postępowaniu przygotowawczym można to uczynić tylko względem osoby, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów.
Art. 276 Kpk dotyczy właściwie każdego, kto pełni służbę, wykonuje jakiś zawód itd. - przedsiębiorcy, policjanta, wójta, pracownika samorządowego. Choć np. policjanci mają tu szczególne regulacje poświęcone tylko im. Policjanta zawiesza się w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego - na czas nie dłuższy niż 3 miesiące. Policjanta można zawiesić w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, nieumyślne, ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowania dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro służby - na czas nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Ostatnimi laty przeciwko stosowaniu art. 276 Kpk względem adwokatów protestują władze adwokatury. Na przykład Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie w swym stanowisku z czerwca 2018 r. oświadczyła m.in.: Ustawodawca powierzył decyzję w przedmiocie tymczasowego zawieszenia adwokata lub aplikanta adwokackiego organom dyscyplinarnym Adwokatury (art. 95j ustawy prawo o adwokaturze). Przepis ten stanowi lex specialis w stosunku do art. 276 Kodeksu postępowania karnego. Norma ta ustalona jest ogólnie - odnosząc do wykonywania określonego zawodu. Zaś przepis art. 95j ustawy prawo o adwokaturze odnosi się konkretnie do zawodu adwokata i aplikanta adwokackiego. (...) Stosowanie zawieszenia prawa do wykonywania zawodu wobec adwokata lub aplikanta adwokackiego, przez prokuratora stanowi zagrożenie dla praw człowieka i podstawowych wolności. Instrument ten - ze względu na to, że adwokat często występuje jako przeciwnik procesowy prokuratora - jest sprzeczny z istotą zasady równości broni. System prawny w Polsce przewiduje inny, zgodny z konstytucją instrument zawieszenia adwokata, w postaci orzeczenia sądu dyscyplinarnego.
Przed zastosowaniem środka zapobiegawczego sąd albo prokurator stosujący środek przesłuchuje oskarżonego (względnie podejrzanego), chyba że jest to niemożliwe z powodu jego ukrywania się lub jego nieobecności w kraju.
Co do zasady na postanowienie w przedmiocie środka zapobiegawczego - a do nich zalicza się to dotyczące zawieszenia w czynnościach - przysługuje zażalenie na zasadach ogólnych. Na postanowienie prokuratora w przedmiocie środka zapobiegawczego zażalenie przysługuje do sądu rejonowego, w którego okręgu prowadzi się postępowanie.
Kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu tudzież prowadzenia działalności podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Więcej na ten temat w komentarzu do art. 244 Kk.
Komentarz dodano 24 października 2020 r.