Komentarz do art. 156 Kodeksu karnego (ciężki uszczerbek na zdrowiu)
Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
KARA: Do 12 lipca 2017 r. par. 1 komentowanego artykułu przewidywał karę pozbawienia wolności od roku do lat 10, czyli tyle, co za kradzież z włamaniem (art. 279 K.k.) czy wymuszenie rozbójnicze (art. 282 K.k.). Obowiązująca od 13 lipca 2017 r. nowelizacja (Dz. U. z 2017 r. poz. 773) sprawiła, że obecnie czyn taki jest zbrodnią, a nie tylko występkiem.
Co do par. 2, zagrożenie ustawowe w przedziale do 3 lat pozbawienia wolności plasuje działanie nieumyślne w tej samej grupie co przywłaszczenie (art. 284 Kodeksu karnego), wyłudzenie poświadczenia nieprawdy, podrabianie daty przydatności towaru (art. 306 Kodeksu karnego), uszczuplanie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 Kodeksu karnego), nieumyślne spowodowanie wypadku (art. 177 Kodeksu karnego) czy narażenie człowieka na niebezpieczeństwo (art. 160 K.k.). Choć w par. 2 mowa jedynie o pozbawieniu wolności, warto pamiętać, że oskarżony może walczyć przed sądem o wymierzenie mu zamiast tego kary ograniczenia wolności albo grzywny.
Do 12 lipca 2017 r. par. 3 przewidywał za opisany w nim czyn karę więzienia od 2 do 12 lat. Było to to jedno surowszych zagrożeń ustawowych za występek w naszym prawie karnym, przewidziane np. za rozbój (art. 280 Kodeksu karnego) czy gwałt (art. 197 Kodeksu karnego). Obecnie i tu mamy do czynienia ze zbrodnią.
Lekarzy i pacjentów może zainteresować to, iż art. 156 K.k. to jeden z przepisów, na podstawie których ściga się za błędy medyczne. Warto też zajrzeć m.in. do komentarzy poświęconych artykułom o narażeniu człowieka na niebezpieczeństwo (art. 160 Kodeksu karnego), rozstroju zdrowia (art. 157 Kodeksu karnego) czy nieumyślnym spowodowaniu śmierci (art. 155 Kodeksu karnego).
W przypadku określonym w par. 2 warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności (tzw. "zawiasy") nie jest wykluczone i zależy m.in. od tego, jak wysoką karę wymierzy sąd.
PRZEDAWNIENIE: Co do zasady karalność (czyli ryzyko odpowiedzialności karnej) przestępstwa opisanego w komentowanym przepisie ustaje po upływie 5 lat (par. 2) albo 20 lat (par. 1 i 3) od jego popełnienia. Ale uwaga: jeżeli w okresie tym wszczęto postępowanie karne, karalność ustanie dopiero z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu.
W sytuacji objętej par. 2 do dyskusji jest warunkowe umorzenie postępowania karnego. Sąd może to bowiem uczynić, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Zachodzi więc konieczność oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu. Tymczasem pojęcie to nie zostało w polskim prawie karnym zdefiniowane. Wiadomo tylko, że nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, a także że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Obrońcy mają tu więc pole do popisu.
Od wyroku sądu pierwszej instancji można wnieść apelację. Sąd właściwy do jej rozpoznania łatwo znaleźć w wyszukiwarce. Warto też pamiętać o istnieniu takiego instrumentu prawnego, jak skarga kasacyjna.
Zatarcie skazania za przestępstwo z art. 156 Kk następuje co do zasady z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania (karę dożywotniego pozbawienia wolności), z upływem 10 lat (kara pozbawienia wolności, kara 25 lat pozbawienia wolności), z upływem 3 lat (kara ograniczenia wolności) albo z upływem roku (kara grzywny) od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Czasem z istotnym wyjątkiem: otóż na wniosek skazanego na karę pozbawienia wolności sąd władny jest niekiedy zarządzić wcześniejsze zatarcie skazania.
DOBROWOLNE PODDANIE SIĘ KARZE: Przy zarzutach z par. 2 art. 156 K.k. do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej oskarżony może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. O ile więc nie jest np. tak, że satysfakcjonuje nas tylko uniewinnienie, to chyba warto próbować. Jeśli bowiem dowody są mocne, uwzględnienie wniosku przez sąd naprawdę pozwoli zaoszczędzić nerwów. [komentarz zmodyfikowano 14 lipca 2017 r.]