Przedawnienie

Przedawnienie to pojęcie prawne, które może rzutować na Państwa sytuację. Generalnie chodzi o osłabienie - wraz z upływem czasu - odpowiedzialności za pewne zachowania. Założenie jest bowiem takie, że odpowiedzialność ta nie może utrzymywać się bez końca, zwłaszcza wówczas, gdy uprawniony nie robi nic, aby ją urzeczywistnić.

O przedawnieniu mowa jest zarówno w prawie cywilnym, jak i w prawie karnym czy administracyjnym (w tym podatkowym). W praktyce najistotniejsze jest oczywiście przedawnienie odpowiedzialności za długi i za czyny zabronione. Różnorodność możliwych sytuacji jest tu ogromna. Pojawiają się więc w mowie codziennej pojęcia takie jak przedawnienie roszczenia (albo roszczeń, choćby odszkodowawczych), przedawnienie mandatu, przedawnienie długu, przedawnienie podatku (zobowiązania podatkowego) czy podatków, przedawnienie składek ZUS, przedawnienie zadłużenia, przedawnienie wierzytelności (np. z tytułu pożyczki, alimentów, weksla, kary umownej), przedawnienie należności, przedawnienie kredytu czy oc, przedawnienie odsetek, przedawnienie zachowku czy spadku, przedawnienie faktury, ale i przedawnienie kary, karalności, przestępstwa, wykroczenia, wyroku, nakazu zapłaty itd. Nie wszystkie z tych terminów są poprawne, acz nie miejsce tu na analizowanie tego stanu rzeczy.

Osłabienie odpowiedzialności, o którym mowa, polega na dopuszczeniu przez prawo uchylenia się od spełnienia świadczenia (np. zapłaty) czy ustaniu karalności. Ograniczając się do tej pierwszej sytuacji, przedawniony dług (przedawnione długi) ma z punktu widzenia dłużnika jedną niekwestionowaną zaletę: nie trzeba go spłacać. Jeśli wierzyciel będzie domagał się od dłużnika zapłaty w postępowaniu sądowym, ten może podnieść zarzut przedawnienia. Jego wola, czy tak zrobi. Jeśli nie, a wierzyciel swoje prawa wykaże, sąd nakaże spełnienie świadczenia. Brak też przeszkód, aby dłużnik z własnej woli wypełnił przedawnione zobowiązanie.

Skoro istotny jest czas, przydatna jest wiedza, ile go musi upłynąć. Kiedy zatem przedawniają się roszczenia? Nie istnieje jakiś jeden uniwersalny termin przedawnienia. Okresy przedawnienia zależą od kilku okoliczności. W prawie cywilnym chodzi przede wszystkim o rodzaj świadczenia. Generalnie zobowiązanie przedawnia się po upływie lat dziesięciu, niemniej od reguły tej istnieje wiele wyjątków. Przykładowo, kodeks cywilny przewiduje, że roszczenia o świadczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się już po trzech latach. Z kolei dla zaległości podatkowych ważne jest to, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się co do zasady z upływem 5 lat.

Jeśli poszukujecie Państwo pomocy prawnej w takiej sprawie, zapraszam do kontaktu.

adwokat Paweł Wrześniewski